Większość gitarzystów najwięcej czasu poświęca na wybieraniu dla siebie gitar, wzmacniaczy i efektów.
Element wyposażenia gitary taki jak struny zastawiany jest na sam koniec i wybierany jest przeważnie z półki w sklepie, który w danej chwili polecił nam sprzedający. Zastosowanie odpowiednich strun może okazać się złotym środkiem do uzyskania własnego brzmienia gitary. Przecież to struny są źródłem dźwięku wychodzącego z naszej gitary. To od ich rodzaju, jakości oraz stanu zależy jakość naszego brzmienia.
Zadajmy sobie kilka pytań dotyczących strun:
Grubość strun
Firmy produkujące struny, oferują komplety o różnych grubościach, podane one są w ułamkach cala (1 cal = 2,54 cm). Przykładowo komplet miękki firmy Fender (F-150set Light, rock'n roll): E-.010, H-.013, G-.015, D-.026, A-.032, E-.038.
Natomiast twardy komplet firmy Gibson przedstawia się następująco: E-.013. H-.016, G-.024, D-.028, A-.046, E-.058. Trzeba zaznaczyć, że w kompletach miękkich struny G-3 nie mają owijki, a w twardych są owijane.
W gitarach dwunastostrunowych można zastosować struny firmy Fender typu (F-1450 set Light & bright): E-.010/.010, H-.013/.013, G-.022/.010, D-.026/.013, A-.034/.016,E-.044/.022.
Osobiście używam strun następujących firm: DR- LTR-9 (0.009, 0.011, 0.016, 0.024, 0.032, 0.042); D'Addario EXL120 (0.009, 0.011, 0.016, 0.024, 0.032, 0.042); Ernie Ball - 2225 (0.008, 0.011, 0.014, 0.022, 0.030, 0.038) oraz do gitary elektroakustycznej D'Addario EFT 15 (0.010, 0.014, 0.023, 0.030, 0.039, 0.047) są to struny tzw Flat Tops (struny które zostały poddane kilku zabiegom szlifowania w celu wyeliminowania tzw. poświstu). Zastosowanie wymienionych powyżej strun jest dostosowane do rodzaju gitary oraz wykonywanej muzyki.
Twardość
Struny miękkie - podatne są na wibrację i lekko się na nich gra - nadają się najlepiej do muzyki, w której stosuje się technikę bluesową. Brzmieniowo ustępują jednak strunom twardszym, gorzej oddają dynamikę, a przy mocnym uderzaniu wydają dźwięk zduszony. Zjawisko to jest spotęgowane, gdy założymy struny zbyt miękkie do gitary akustycznej. Należy pamiętać o tym, że o ile w gitarze elektrycznej można używać kompletów miękkich, z powodzeniem wykorzystując ich zalety, o tyle w gitarze akustycznej, dla dobra brzmienia, należy stosować struny twardsze, które swoją masą są w stanie pobudzić rezonans pudła. Na ogół gitarzyści jazz-rockowi preferują raczej struny małej lub średniej grubości. Gitarzyści jazzowi używają strun średnich i twardych. Gra na nich jest nieco cięższa, ale efekt brzmieniowy jest tego wart.
Długość
Stosowanie odpowiedniej długości strun w gitarze pozwala uniknąć niektórych przykrych problemów. Wprawdzie menzura wszystkich gitar jest zbliżona, ale różne są odległości strunnika od mostka i siodełka od kołków. Struna właściwie nawinięta na kołek ma kilka zwojów. Np. struna E-6 powinna być nawinięta na kołek dwa-trzy razy: struny cieńsze mogą mieć większą ilość zwojów, ale nie więcej niż kilka (np. 3 - 4) przy strunie E-1. Nadmierna ilość zwojów, nie mówiąc już o przypadku, gdy zwoje nie mieszczą się na kołku obok siebie i nawijają się jeden na drugi, powoduje brak stabilności stroju gitary i pogorszenie brzmienia (matowienie). Nie powinniśmy obcinać strun z owijką,ponieważ może to spowodować obluzowanie się ich, a co za tym idzie zniszczenie struny. Bardzo ważną zasadą jest to, aby dobierać struny również do wymiarów instrumentu, tj. do odległości od strunnika do kołków. Struna powinna być dłuższa od tej odległości o około 5-10 cm. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest stosowanie w gitarze kluczy blokowanych, przy których możliwe jest nawinięcie minimalnej ilości zwoi na kołku (nawet 1).
Wymiana strun
W celu uzyskanie jasnego,
pełnego brzmienia gitary, zakładamy zawsze cały komplet strun
danej marki, ponieważ wymiana pojedynczych strun może spowodować
iż gitara będzie nierówno wybrzmiewała, dźwięk w gitarze będzie
po prostu wyraźnie pogorszony. Oczywiście jeśli dopiero co
założyliśmy nowy komplet a któraś ze strun nam strzeliła to nie
ma żadnych przeciw wskazań by tylko ją wymienić (niektóre firmy
dołączają do kompletu drugą strunę E1 między innymi firma La
Bella).
Nigdy nie zakładamy strun metalowych do gitary
klasycznej. Struny metalowe mają dużo większy naciąg niż struny
nylonowe. Gitary akustyczne i klasyczne posiadają różne
konstrukcje. W budowie gitary klasycznej w odróżnieniu od akustyka
zasadniczą różnicą jest brak wewnątrz gryfu metalowego pręta.
Dzięki jego obecności gryf jest bardziej odporny na większe
naprężenia strun. Założenie strun metalowych do klasyka może
skończyć się tylko jednym –odklejeniem mostka lub gryfu.
Zalecana jest wymiana strun po kolei, czyli nie ściągasz od razu całego zużytego kompletu a wymieniasz tylko starą strunę i w jej miejsce zakładasz nową. Metoda ta szczególnie zalecana jest dla gitar z niższej półki cenowej gdyż nie trudno o zniekształcenia konstrukcji gitary, zwłaszcza jeśli chodzi o boczne skrzywienia gryfu. W standardowym stroju gitary, siła naciągu struny metalowej w zależności od jej grubości wynosi co najmniej kilkadziesiąt kilogramów.
Jeśli zdecydujemy się na ściągnięcie całego kompletu strun to należy pamiętać o jednej zasadzie – struny zdejmujemy naprzemiennie. Chodzi o to aby gryf w żadnym momencie nie był, skrzywiony czy to w lewo ,czy w prawo. Konstrukcja gryfu gitary pozwala tylko na przemieszczanie się go wyłącznie w górę w dół. A więc zaczynamy od luzowania na kluczach strun zewnętrznych tzn. E6 i e1, następnie A5 i h2, a na końcu D4 oraz g3. Następnie w takiej samej kolejności ściągamy struny z gitary. Instalując nowy komplet postępujemy odwrotnie czyli zaczynamy od założenia strun wewnętrznych. Struny naciągamy do prawidłowego stroju dopiero w momencie kiedy na gitarze znajdzie się cały komplet i tutaj znowu zaczynamy od strun wewnętrznych tzn. D4 oraz g3.
Technika zakładania strun
Dążymy do tego aby każda struna posiadała na kołeczku klucza odpowiednią ilość zwojów. Dla strun basowych wystarczy ok. 2-3 pełnych obrotów kluczem, natomiast dla wiolinowych trochę więcej ok. 3-4 zwojów.
Struny zakładamy na 2 sposoby, jeden zarezerwowany dla strun wiolinowych (e1, h2, g3), natomiast drugi dla basowych (D4, A5, E6).
Po wstępnym nastrojeniu gitary zawsze każdą ze strun ręcznie naciągamy aby się dobrze ułożyła na kluczach oraz mostku. Dzięki tej czynności unikniesz mimowolnego rozstrojenia się gitary.
Nawijając strunę, utrzymujemy ją w stałym napięciu aby prawidłowo ułożyła się na kołeczku.
Aby ułatwić sobie nawijanie strun warto zaopatrzyć się w specjalną korbkę, dzięki której zdecydowanie szybciej wymienimy struny.
W przypadku gitar wyposażonych w mostek Floyd Rose, końcówki strun ,tam gdzie są główki zwyczajnie obcinamy i blokujemy na mostku.
Struny o podwyższonej żywotności
Struny takie owinięte są specjalną, niezauważalną membraną (np. nanoweb firmy gore, producenta membrany gore tex), dzięki której nie dostaje się do struny (dotyczy to strun basowych - z owijką) brud i struna nie rdzewieje. Struny wiolinowe są dodatkowo zabezpieczone antykorozyjnie. Rozwiązanie to ma oczywiście swoje wady i zalety. Nowe struny zabezpieczone w ten sposób od nowości mają trochę bardziej stłumione brzmienie niż nowe struny stalowe, jednak ich charakterystyka praktycznie nie zmienia się z czasem. Innym minusem tych strun jest ich wyższa cena, jednak rekompensuje ją długa żywotność.
Rodzaje strun
Firmy produkujące struny od lat poszukują nowych sposobów na to, by produkowane przez nich struny były bardziej wytrzymałe, trwalsze i dłużej zachowywały dobre walory brzmieniowe. Z tego względu na przykład struny z owijką mają w środku zazwyczaj rdzeń sześciokątny (heksagonalny) i poddawane są w fabrykach obróbce termicznej, tak aby owijka lepiej trzymała się wewnętrznego drutu. Większość obecnie wytwarzanych strun do gitar elektrycznych zrobiona jest ze stali niklowej. Charakteryzują się one dosyć jasnym i dźwięcznym brzmieniem. Nowością ostatnich lat są struny ze stali nierdzewnej, które są bardzo mocne, wytrzymałe, ale także i twarde. Takie struny brzmią zdecydowanie najjaśniej ze wszystkich dostępnych modeli, dłużej zachowują swoją świeżość. Ich twardość i wytrzymałość może odbijać się niestety na szybszym zużyciu progów gitary. W praktyce warto się więc zastanowić, czy lepiej zmieniać częściej komplet strun, czy też częściej wymieniać progi u lutnika.
Osobnym zagadnieniem jest rodzaj owijki. Wyróżniamy struny z owijką okrągłą (typu roundwound), półokrągłą, owalną i szlifowaną oraz z owijką płaską(flatwound). Najpopularniejsze rodzaje strun to oczywiście struny z owijką okrągłą typu roundwound. Oferują one najbardziej selektywne i dźwięczne brzmienie spośród wszystkich rodzajów. Za minus uznać można to, że struny tego typu bardziej wpływają na zużycie progów w gitarze oraz że są mniej żywotne z powodu zanieczyszczeń, które dostają się z palców pomiędzy szczeliny owijki.
Struny z owijką innego typu niż okrągła (szlifowaną lub płaską) to dobry wybór dla gitarzystów szukających na przykład brzmienia w stylu retro. Struny takie charakteryzuje stonowane, często matowe brzmienie. Dzięki gładkiemu wykończeniu łatwiej na nich grać głównie początkującym gitarzystom, bo przy odrobinie doświadczenia raczej nie ma to już znaczenia. Przy takich strunach mniej słyszalny jest również odgłos przesuwania palców wzdłuż gryfu. Z tego względu struny z płaską owijką stosowane są przez basistów podczas nagrań studyjnych.
Jeśli chodzi o końcówki strun, to najczęściej zakończone są one metalową tulejką, wokół której owinięty jest rdzeń struny. Kilku producentów próbowało ulepszyć to rozwiązanie. I tak na przykład w ofercie firmy Fender znajdziemy struny serii Bullet zakończone tulejką w kształcie pocisku. Takie zakończenie struny ma teoretycznie lepiej przylegać do otworu w bloku mostka i tym samym spowodować zwiększenie sustainu i poprawności stroju. Poza tym można znaleźć na rynku też kilka specjalnych rozwiązań, jak na przykład komplety strun przeznaczone do gitar z mostkami typu Floyd Rose. Nietypowe rozwiązanie zaproponowała też przed laty firma Steinberger. Struny do bez główkowych modeli gitar tej firmy posiadają specjalne zakończenia z obu stron.
Po każdej zmianie kompletu strun należy sprawdzić, czy dźwięk pustej struny jest dokładnie o oktawę niższy od tego wydobytego na 12 progu. Jeżeli tak nie jest należy doregulować menzurę.
Kiedy zmieniać struny
Jeśli dużo gramy to zmieniamy struny jak najczęściej. Tak robią zawodowcy. Wymieniają struny po paru dniach grania, czyli po dwóch lub trzech koncertach. Jeśli budżet Ci na to pozwala, załóż nowy komplet strun wówczas, gdy słyszysz, że brzmienie się pogarsza, a struny nie brzmią tak jak pierwszego dnia. O tym, że należy zmienić struny, mogą świadczyć problemy ze strojeniem (na przykład struny G, którą gitarzyści najczęściej podciągają). Struny w Twojej gitarze dłużej zachowają świeżość, gdy będziesz je czyścił zaraz po graniu. Bez problemu można dostać specjalne środki do czyszczenia strun. Przecieraj je szmatką przed włożeniem gitary do futerału. Zanim ponownie weźmiesz instrument do ręki, dokładnie umyj dłonie.
Jeżeli chcemy mieć dobrze brzmiącą gitarę to nie warto oszczędzać na strunach i czekać, aż pokryje je rdza lub zetrze się ich powłoka ochronna. W ten sposób można szybko zniszczyć progi w gitarze, a ich wymiana to już jest spory wydatek.
I jeszcze jedna istotna uwaga. Otóż struny po założeniu muszą się trochę"ułożyć". Zatem lepiej je zakładać trochę wcześniej niż na godzinę przed koncertem, a przy nakręcaniu na klucze można je trochę naciągnąć. Nie jest to konieczne, gdy mamy w gitarze blokowane klucze. Wówczas wystarczy strunę dobrze naciągnąć,przykręcić śrubę klucza i po chwili można już grać. Gra na dobrze dobranym komplecie nowych strun to czysta przyjemność. Zatem moja rada: należy dbać o struny bo to one są głównym źródłem brzmienia Waszej gitary.
































